به گزارش دیجیتالر به نقل از مهر؛ این تقابل که از جنبه های مختلفی همچون اقتصادی، سیاسی، نظامی و تکنولوژیک قابل بررسی است، تأثیرات گسترده ای بر روابط بین المللی و ساختار جهانی قدرت داشته است. دولت بایدن طی ماه های اخیر در یکی از تازه ترین اقدامات خود ضد چین، با هدف سخت تر کردن دسترسی این کشور به تراشه های هوش مصنوعی و ابزارهای ساخت تراشه ایالات متحده، قوانین محدودیت صادرات فناوری به این کشور را به روزرسانی کرد. این قوانین، بخشی از تلاش واشنگتن برای محدودسازی صنعت تراشه سازی پکن به دلیل نگرانی های امنیت ملی بشمار می رود و به دنبال توقف ارسال تراشه های هوش مصنوعی پیشرفته آمریکا به کشور چین است. در این نوشتار کوتاه، ابتدا به بررسی زمینه ها و دلایل تقابل آمریکا و چین در حوزه فناوری های پیشرفته و سپس به راهکارهای چین برای مقابله با تحریم ها و تقویت فناوری بومی خود خواهیم پرداخت. زمینه ها و دلایل تقابل آمریکا و چین در حوزه فناوری های پیشرفته در این بخش به مرور کوتاه برخی ابعاد و زمینه های نبرد فناورانه چین و آمریکا می پردازیم. رشد سریع چین در حوزه فناوری: چین در دو دهه اخیر توانسته است به سرعت در زمینه های مختلف فناوری های پیشرفته همچون هوش مصنوعی، ارتباطات نسل پنجم (5G)، نیمه هادی ها و رباتیک پیشرفت کند. این رشد سریع سبب گشته است که چین به یکی از رقبا و حتی تهدیدات اصلی آمریکا در حوزه رهبری جهانی فناوری تبدیل گردد. اهمیت استراتژیک فناوری های پیشرفته: فناوری های پیشرفته نه تنها از لحاظ اقتصادی بلکه از لحاظ نظامی و امنیتی هم اهمیت بالایی دارند. کشورهایی که در این حوزه ها پیشتاز هستند، می توانند نفوذ بیشتری در نظام بین المللی داشته باشند و از امنیت ملی خود بهتر محافظت کنند. از همین روی، می توان حفظ برتری فناورانه را یکی از دلایل آمریکا برای تقابل با چین در این عرصه دانست. رقابت اقتصادی و تجاری: آمریکا و چین به عنوان دو اقتصاد بزرگ جهان در زمینه های مختلف تجاری و اقتصادی هم با یکدیگر رقابت دارند. فناوری های پیشرفته یکی از مهم ترین زمینه های این رقابت بشمار می رود. چراکه چنین فناوری هایی می تواند تعیین کننده برتری اقتصادی هر یک از دو کشور در آینده باشند. تحریم های آمریکا ضد چین در حوزه فناوری های پیشرفته آمریکا در سال های اخیر تحریم های تجاری گسترده ای ضد چین وضع کرده است. این تحریم ها شامل محدودیت های صادراتی، تعرفه های گمرکی بالا و ممنوعیت های مختلف برای شرکتهای چینی مانند هوآوی و ZTE می شود. این کشور همچنین محدودیت های شدیدی بر دسترسی شرکتهای چینی به فناوری های پیشرفته اعمال کرده است. این محدودیت ها شامل ممنوعیت فروش تراشه های پیشرفته، نرم افزارهای حیاتی و تجهیزات تولید تراشه به شرکتهای چینی می شود. از طرفی، تحریم های مالی آمریکا هم شامل محدودیت هایی برای دسترسی شرکتهای چینی به بازارهای مالی و سرمایه گذاری های خارجی است. این تحریم ها سبب شده اند که شرکتهای چینی برای تأمین مالی پروژه های تحقیق و توسعه خود با مشکلات زیادی مواجه شوند. راهبردهای چین برای مقابله با تحریم ها و تقویت فناوری بومی دولت چین در طول سال های گذشته در واکنش به اقدامات محدودیت آفرین پرشمار آمریکا که پیش تر ذکر شد، راهکارهای خلاقانه و کارآمدی را اتخاذ نموده است. در این بخش از نوشتار پیش رو، به مرور کوتاه برخی از این راهبردها می پردازیم. سرمایه گذاری در حوزه تحقیق و توسعه یکی از مهم ترین راهکارهای چین برای مقابله با تحریم ها و تقویت فناوری بومی، سرمایه گذاری گسترده در حوزه تحقیق و توسعه است. دولت چین بودجه های هنگفتی برای پژوهش های علمی و فناوری اختصاص داده و برنامه های بلندپروازانه ای مانند «ساخت چین ۲۰۲۵» (Made in China 2025) را اجرایی کرده است. از همین روی، پکن مسئله تحقیق و توسعه را در بسیاری از حوزه ها در دستور کار قرار داده است. به عنوان مثال، دولت چین سال قبل اظهار داشت که باوجود ممنوعیت معامله ارزهای دیجیتال در این کشور به توسعه بلاک چین برای کاربردهای صنعتی ادامه می دهد و می خواهد با راه اندازی مرکز ملی تحقیقات بلاک چین ۵۰۰ هزار متخصص را در این حوزه آموزش دهد تا در بحبوحه ممنوعیت رمزارزها بتواند این فناوری را به یکی از ارکان اساسی اقتصاد دیجیتال خود تبدیل کند. توسعه صنعت بومی تراشه دولت چین همچنین به منظور کاهش وابستگی به واردات تراشه و توسعه صنعت میکروالکترونیک، سرمایه گذاری های عظیمی در صنعت تولید تراشه ها انجام داده؛ تلاشی که ثمرات بسیاری هم برای این کشور به دنبال داشته است. به عنوان مثال، پژوهشگران چینی طی روزهای اخیر متد جدیدی را برای تولید تراشه های نوری یافته اند که امکان دارد به کاهش اثرات تحریم های آمریکا در حوزه تراشه های پیشرفته کمک کند. بر اساس برآوردهای صورت گرفته، این تکنولوژی جدید می تواند در تولید انبوه تراشه های نوری به صورت مقرون به صرفه استفاده گردد و احیانا محدودیت های اعمال شده توسط کاخ سفید برای ممانعت از انتقال فناوری آمریکا به چین را با شکست مواجه کند. داده های در دسترس و انتشار یافته، نشان از آن دارند که این کشور در حال ساخت کارخانه های پیشرفته تولید تراشه و تربیت نیروهای متخصص در این حوزه می باشد. توسعه فناوری 5G چین با اتکا بر صنعت داخلی و شرکتهای بزرگ مخابراتی این کشور مانند هوآوی و ZTE در حال پیشتازی در توسعه و استقرار فناوری نسل پنجم ارتباطات همراه یا 5G است. این کشور با سرمایه گذاری های گسترده و همکاریهای بین المللی توانسته است در این حوزه به رقیب جدی آمریکا تبدیل گردد.
داده های آماری انتشار یافته از طرف وزارت صنعت و فناوری اطلاعات چین (MIIT) نشان داده است که تا پایان فوریه ۲۰۲۴، بزرگ ترین اپراتورهای بی سیم این کشور همچون شرکتهای چاینا موبایل (China Mobile)، چاینا تلکام (China Telecom)، چاینا برودنت (China Broadnet) و چاینا یونیکام (China Unicom) در مجموع ۱، ۷۴۶ میلیارد کاربر تلفن همراه داشته اند که حدود ۸۵۱ میلیون مورد از این تعداد از فناوری ارتباطی 5G استفاده می نمایند. حمایت از استارتاپ ها و شرکتهای نوپا دولت چین برنامه های حمایتی گوناگونی برای استارتاپ ها و شرکتهای نوپا در حوزه فناوری های پیشرفته در نظر گرفته است. این حمایت ها شامل تسهیلات مالی، معافیت های مالیاتی و عرضه زیرساخت های مورد نیاز برای رشد این شرکت ها می شود. به عنوان مثال، دولت چین در ماه مارس سال ۲۰۲۴ اظهار داشت که در حال جمع آوری بیشتر از ۲۷ میلیارد دلار برای تأمین مالی بزرگ ترین صندوق توسعه تولید تراشه جهان است. توسعه هوش مصنوعی چین با سرمایه گذاری های گسترده در حوزه هوش مصنوعی و ایجاد مراکز تحقیقاتی پیشرفته، تلاش دارد تا در این حوزه به برتری برسد. این کشور با استفاده از داده های گسترده و همکاری با دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی، در حال توسعه الگوریتم ها و کاربردهای جدید هوش مصنوعی است. این کشور در حوزه هوش مصنوعی به پیشرفت های شگرفی دست یافته است که همچون آنها می توان به عرضه برخی مدل های زبانی رقابت پذیر با نمونه های آمریکایی اشاره نمود. بر اساس تازه ترین رتبه بندی صورت گرفته توسط دانشگاه چینهوای پکن، باوجود چالش هایی که توسعه دهندگان چینی مدل های زبانی بزرگ با آنها مواجهند، توانسته اند شکاف خود را با بهترین مدل های جهان در عملکرد کلی کاهش دهند. گسترش همکاریهای بین المللی دولت چین همچنین با توسعه همکاریهای بین المللی و امضای توافق نامه های همکاری با کشورهای مختلف، تلاش دارد تا از دانش و تجربیات دیگر کشورها در حوزه فناوری های پیشرفته بهره مند شود. این همکاری ها شامل تبادل دانشجو، پروژه های مشترک تحقیقاتی، سرمایه گذاری های متقابل و نقش آفرینی در زمینه تنظیم گری این فناوری می شود. در تازه ترین مورد از تعاملات جهانی چین در جهت توسعه هوش مصنوعی مقامات چین و آمریکا با وجود تنش های فناورانه پرشمار، طی ماههای اخیر در شهر ژنو دیدار و در ارتباط با حکمرانی این فناوری نوظهور به بحث و گفتگو پرداختند. تربیت نیروی انسانی و پشتیبانی از نوآوری و اختراعات چین به منظور تقویت توانمندی های خود در حوزه فناوری های پیشرفته، برنامه های گسترده ای برای تربیت نیروی انسانی متخصص در نظر گرفته است. این برنامه ها شامل افزایش ظرفیت دانشگاه ها، ایجاد دوره های تخصصی و همکاری با مؤسسات آموزشی بین المللی است. پکن همچنین با ایجاد قوانین و مقررات حمایتی برای نوآوری و اختراعات، تلاش دارد تا فضایی مناسب برای رشد و توسعه فناوری های بومی فراهم آورد. این حمایت ها شامل عرضه تسهیلات مالی، ایجاد پارک های فناوری و فراهم کردن زیرساخت های لازم برای پژوهشگران و مخترعان است. چالش ها و موانع پیش روی چین بی شک، مقابله و ایستادگی چین در مقابل فشارهای شدید آمریکا در جهت محدودسازی توسعه فناوری در این کشور، در همه موارد هم موفق نبوده و دولت این کشور در راه خود با چالش های گوناگونی روبرو شده است. از همین روی، در این بخش به بررسی چالش ها و موانع پیش روی چین در این نبرد فناورانه و سرنوشت ساز پرداخته می شود. یکی از مهم ترین چالش های چین در حوزه فناوری های پیشرفته، وابستگی به فناوری ها و تجهیزات خارجی است. این وابستگی سبب می شود که چین در مقابل تحریم ها و محدودیت های بین المللی آسیب پذیر باشد و از سویی در فرایند پیشرفت خود با وقفه و دشواری مواجه شود. اگرچه این کشور با سرمایه گذاری کلان به دنبال توسعه تجهیزات بومی و کاهش وابستگی به غرب است، اما اساسا نمی توان اثرگذاری تحریم تجهیزات و فناوری را دراین میان نادیده گرفت. رقابت شدید جهانی در حوزه فناوری های پیشرفته هم یکی دیگر از چالش های پیش روی دولت چین است. این کشور باید در زمینه بین المللی با شرکت ها و کشورهای قدرتمند دیگری مانند آمریکا، ژاپن و اتحادیه اروپا رقابت کند که دارای تجربیات و منابع بیشتری در این عرصه هستند. همین مسئله، چالش های بسیاری را برای شرکتهای فناوری این کشور به دنبال دارد. در نهایت می توان افزود که دولت چین در رویارویی با تحریم ها و محدودیت های بین المللی، با مسائل حقوقی و سیاسی مختلفی هم مواجه می باشد. این مسائل شامل اختلافات تجاری، تحریم های اقتصادی و فشارهای سیاسی از طرف کشورهای دیگر می شود. سخن پایانی بدون تردید، تقابل آمریکا و چین در حوزه فناوری های پیشرفته یکی از مهم ترین مسائل بین المللی در سال های اخیر بشمار می رود. این تقابل نه تنها تأثیرات اقتصادی و تجاری گسترده ای دارد، بلکه بر روابط جهانی و ساختار قدرت فراملی هم تأثیرگذار است. چین با سرمایه گذاری های گسترده در حوزه تحقیق و توسعه فناوری های پیشرفته، توسعه صنعت تراشه، فناوری 5G و هوش مصنوعی و پشتیبانی از استارتاپ ها و شرکتهای نوپا، تلاش دارد تا وابستگی خود به فناوری های خارجی را بکاهد و به برتری در این حوزه ها برسد. این در شرایطیست که این کشور همچنان با چالش ها و موانع مختلفی مواجه می باشد و نیازمند راهکارهای جامع و هماهنگ برای مقابله با آنها است. در نهایت می توان چنین نتیجه گرفت که تقویت همکاریهای بین المللی، افزایش بودجه تحقیق و توسعه، ایجاد زیرساخت های مناسب، پشتیبانی از نوآوری و اختراعات، کاهش وابستگی به فناوری های خارجی و توسعه نیروی انسانی متخصص می تواند به چین کمک کند تا در این تقابل پیچیده و چندوجهی به موفقیت برسد. با این وجود، سرنوشت نهایی این نبرد فناورانه که برخی از آن به عنوان جنگ سرد فناوری یاد می کنند، همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد.